Bloedarmoede

In geval van bloedarmoede brengt je bloed te weinig zuurstof naar de cellen in je lichaam. Hierdoor kan je je moe of zwak voelen.

Wat is bloedarmoede?

Als je bloedarmoede hebt, heb je te weinig hemoglobine (Hb) in je bloed. Je lichaam heeft onder andere ijzer, vitamine B12 en foliumzuur nodig om hemoglobine te maken. Hemoglobine zorgt ervoor dat de zuurstof vanuit je longen naar alle cellen van je lichaam gaan. Als dat niet goed genoeg gebeurt, kan je hier last van krijgen. Bloedarmoede wordt ook wel “anemie” genoemd.

Met een bloedonderzoek kan het hemoglobine gemeten worden.

• Bij mannen is er sprake van bloedarmoede als het Hb lager is dan 8,5 mmol/l.
• Bij vrouwen is er sprake van bloedarmoede als het Hb lager is dan 7,5 mmol/l.

Vrouwen hebben vaker bloedarmoede dan mannen.

Hoe ontstaat het?

In de meeste gevallen wordt dit veroorzaakt doordat je te weinig ijzer in je lichaam hebt. Dit kan verschillende oorzaken hebben:

• Veel bloedverlies bij menstruaties
• Menstruaties die lang duren
• Zwangerschap
• (Ongemerkt) bloedverlies in je maag of darmen
• Veel bloedverlies door een operatie, bevalling of miskraam
• Tekort aan voeding waar ijzer in zit (bijvoorbeeld rundvlees, volkorenproducten en spinazie)

Ook kan bloedarmoede ontstaan doordat je te weinig vitamine B12 of foliumzuur in je lichaam hebt. Dit kan komen door:

• Een ziekte in je maag/darmen waardoor je lichaam niet genoeg vitamine B12 kan opnemen
• Als je te weinig vitamine B12 of foliumzuur binnenkrijgt via je voeding (dit komt vaak voor bij veganisten, alcoholisten en mensen met weinig eetlust)
• Sommige medicijnen (bijvoorbeeld Omeprazol, Pantoprazol, Metformine)
• Overmatig alcoholgebruik

In sommige gevallen wordt bloedarmoede veroorzaakt door een ziekte, zoals:

• Reumatische ziekten
• Sikkelcelanemie/thalassemie (erfelijke vormen van bloedarmoede)
• Een infectie (bijvoorbeeld oorontsteking of buikgriep; vooral kinderen hebben daarna vaak een ijzertekort, wat zichzelf vaak snel herstelt)
• Darmziekten (waardoor je lichaam minder goed ijzer kan opnemen in de darmen)
• Kanker (of na chemotherapie)

Waar kan je last van hebben?

Bij bloedarmoede kan je last hebben van verschillende klachten die we hieronder op een rijtje hebben gezet.

• Moe en zwak gevoel
• Kortademigheid bij inspanning
• Hartkloppingen
• Duizeligheid
• Zweten
• Gevoel flauw te vallen
• Hoofdpijn
• Oorsuizen
• Bleekheid

Wat kun je zelf doen?

Het belangrijkste advies dat je kan opvolgen als je vaker last hebt van bloedarmoede is gezond eten. Meestal krijg je op die manier genoeg ijzer, vitamine B12 en foliumzuur binnen.

Als je heftige menstruaties hebt, zwanger bent, veganistisch eet of langdurig ziek bent, is het verstandig om extra voeding te eten waar veel ijzer, vitamine B12 en foliumzuur in zit.

Ijzer zit vooral veel in:

• Rund- of lamsvlees
• Peulvruchten (bijv. bruine en witte bonen, linzen en sojabonen)
• Groenten (bijv. andijvie, artisjok, courgette, doperwten, broccoli en tomatenpuree)
• Noten
• Volkoren producten
• Vis (bijv. kabeljauw, haring, sardines, garnalen, mosselen en oesters)
• Gedroogd fruit (bijv. abrikozen en vijgen)

Vitamine B12 zit alleen in dierlijk voedsel, zoals vlees, vis, melk, eieren en yoghurt.

Foliumzuur zit vooral in spinazie, asperges, volkoren producten, peulvruchten en lever.

Het is daarnaast verstandig om meer vitamine C te eten (bijvoorbeeld sinaasappel en mandarijn). Dit zorgt ervoor dat je darmen beter ijzer op kunnen nemen. Ook is het raadzaam om bij iedere warme maaltijd een glas (vers) sinaasappelsap te drinken.

De behandeling

Bij de behandeling van bloedarmoede, is het belangrijk om de oorzaak te achterhalen. Vervolgens kan je zo een goede behandeling bepalen.

Vaak wordt naast je hemoglobine, ook de waarde van je ferritine (de voorraad ijzer in je bloed) bepaald. Als je ferritinegehalte normaal is, maar je toch bloedarmoede hebt, kan het zijn dat er onderzoek gedaan moet worden om een mogelijke andere oorzaak te achterhalen. Dit is vooral belangrijk als je ook last hebt van maagklachten en ouder bent dan 50 jaar.

Hieronder zetten we enkele behandelmogelijkheden van bloedarmoede op een rij.

• Als je veel bloed verliest tijdens menstruaties, kan dit worden behandeld met een hormoonspiraal (Mirena) of de anticonceptiepil.
• Pijnstillers zoals Acetylsalicylzuur, Ibuprofen, Naproxen of Diclofenac kunnen de maag beschadigen en daar ongemerkt bloedverlies veroorzaken; het is daarom beter om deze nooit langer dan 2 weken achter elkaar te gebruiken (tenzij je met je (huis)arts iets anders hebt afgesproken). Wil je toch pijnstillers blijven gebruiken? Neem dan Paracetamol.
• Als je te weinig ijzervoorraad in je bloed hebt, maar wel gezond eet, is het misschien nodig om ijzertabletten te nemen. Deze worden voorgeschreven door de huisarts. Je neemt ze 2x per week in. Deze middelen kunnen bijwerkingen hebben, zoals verstopping, zwarte ontlasting en maagpijn.
• Bij te weinig foliumzuur in je bloed, kan je foliumzuurtabletten nemen. Bespreek dit met je huisarts. Deze tabletten kan je zonder recept bij de apotheek kopen. Je neemt hiervan elke dag een tablet van 0,5 mg.
• Bij een laag vitamine B12-gehalte, kan je vitamine B12 tabletten nemen. Bespreek dit met je huisarts. Deze tabletten kun je zonder recept bij de apotheek kopen. Ook bij een maagziekte waardoor je te weinig vitamine B12 hebt, werken deze tabletten goed. Alleen als je ernstige klachten hebt door een vitamine B12 tekort, kan het soms nodig zijn om een vitamine B12 injectie te krijgen.
• Als je hele ernstige bloedarmoede hebt met veel klachten, is soms een bloedtransfusie in het ziekenhuis nodig. Dit komt gelukkig bijna nooit voor.

Veelgestelde vragen

Hoe gaat het verder na de behandeling?

• Als je begint met ijzertabletten, kan je je bloed na 4 weken opnieuw laten controleren. Als het Hb (of ferritine) dan weer normaal is, is het verstandig om de ijzerpillen nog 8 tot 12 weken langer te blijven gebruiken. Zo wordt de ijzervoorraad in je lichaam goed aangevuld. Als je Hb bij de controle nog niet aan het herstellen is,  kan het zijn dat er meer onderzoek nodig is.
• Als je bloedarmoede veroorzaakt wordt door een tekort aan foliumzuur, begin je met slikken van foliumzuurtabletten. Na 4 weken kan je je bloed opnieuw laten controleren. Als je Hb dan weer normaal is, gebruik je deze tabletten nog 6 tot 12 weken langer. Daarna kan je met je huisarts bespreken of het nog nodig is om ze te blijven slikken
• Als je bloedarmoede veroorzaakt wordt door een tekort aan vitamine B12, begin je met slikken van vitamine B12 tabletten. Na 4 weken kan je je bloed opnieuw laten controleren. Als je Hb dan weer normaal is, gebruik je deze tabletten nog 4 tot 6 weken langer. Daarna kan je met je huisarts bespreken of het nog nodig is om ze te blijven slikken
• Bij een maagdarmziekte waardoor je te weinig vitamine B12 uit je voeding opneemt, of bijvoorbeeld na een maagverkleining, moet je in je verdere leven elke dag een tablet vitamine B12 blijven innemen. Als je niet kan slikken of een ernstig tekort hebt, krijg je vitamine B12-prikken.

Wanneer moet ik naar de dokter?

Je kan altijd naar je huisarts gaan als je denkt bloedarmoede te hebben. Samen kunnen jullie dan beslissen of het nodig is om bloedonderzoek te doen.

Ook bij vragen over de behandeling, adviezen en medicijnen kun je overleggen met je huisarts.

Meer informatie over bloedarmoede vind je op thuisarts.nl.