Hoe voorkom ik malaria?

Malaria is een infectieziekte die veel voorkomt in met name tropische gebieden. Zorg dat je hier goed op voorbereid bent.

Wat is malaria?

Malaria is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door malariaparasieten. Malaria komt voor in (sub)tropische gebieden zoals Afrika, Azië en Zuid-Amerika. Er bestaan vijf verschillende soorten malaria, waarvan malaria tropica en apenmalaria de meest ernstige zijn.

Ieder jaar komen er ongeveer 200 tot 300 mensen met malaria terug nadat ze op reis zijn geweest.

Hoe ontstaat malaria?

Malaria wordt veroorzaakt door een parasiet. Deze malariaparasieten worden door muggen overgedragen. Als je gestoken wordt door een malariamug, komt de parasiet in je bloed. Vervolgens vermenigvuldigen ze zich eerst in je lever en daarna in je rode bloedcellen. De parasieten kun je niet zien met het blote oog. Ook de malariamuggen zelf zijn erg klein en ze maken bijna geen geluid, waardoor je ze niet goed hoort. Ze steken voornamelijk vanaf het begin van de avond tot aan de ochtend als het weer licht wordt. De ziekte wordt niet van mens op mens overgedragen.

Wat merk je bij malaria?

Klachten bij malaria kun je vanaf een week tot een maand na een steek van de malariamug opmerken.

De vroege verschijnselen van malaria zijn:

  • Koorts
  • Vermoeidheid
  • Hoofdpijn
  • Spierpijn

De koorts is niet altijd hoog en gaat niet altijd gepaard met rillen. Een malaria-aanval kan erg op griep lijken.

Verder kun je ook last krijgen van:

  • Hoesten
  • Kortademigheid
  • Misselijkheid / overgeven
  • Diarree

Op de plek waar je gestoken bent, hoeft niet altijd een bultje of rode plek te zitten. Soms merk je daardoor niet dat je gestoken bent.

Wat kun je doen om malaria te voorkomen?

Bij een zeer laag risico op malaria kan geadviseerd worden om je goed te beschermen tegen muggensteken en dan geen medicijnen tegen malaria te slikken. Ga voor een individueel advies altijd naar een deskundig reizigersvaccinatiebureau.

Bescherming tegen muggensteken

Er zijn verschillende dingen die je kan doen om muggensteken (en dus ook een steek van een malariamug) voorkomen.

  • Draag zoveel mogelijk huidbedekkende kleding, zoals lange mouwen, een lange broek, schoenen en sokken. Dit is tegen malariamuggen vooral belangrijk in de avond vanaf de schemering tot aan het moment waarop het ’s ochtends weer licht wordt.
  • Smeer onbedekte lichaamsdelen in met DEET of Icaridine. Zorg ervoor dat je dit middel niet in je mond of ogen krijgt. Smeer dit daarom bij kinderen niet op de handen. DEET en Icaridine kun je zonder recept bij de apotheek kopen.
  • Voorkom zoveel mogelijk dat muggen je kamer binnenkomen. Gebruik bijvoorbeeld horren voor de ramen of slaap in een kamer met airco en gesloten ramen.
  • Gebruik een goed sluitend muskietennet (klamboe). De meeste slaapkamers in tropische landen hangt zo’n net boven het bed om muggensteken te voorkomen. Een muskietennet dat in de fabriek al is geïmpregneerd met anti-insectenmiddel, werkt nog beter.

Medicijnen

Er bestaat geen vaccin tegen malaria. Wel kan je uit voorzorg tabletten slikken als je naar een gebied gaat waar er kans is om malaria te krijgen. Deze medicijnen kunnen helpen om te voorkómen dat je malaria krijgt. Ze beschermen je echter niet voor 100%, dus het is daarom erg belangrijk dat je ook altijd probeert te zorgen dat je niet gestoken wordt door muggen.

In gebieden waar de kans op malaria groot is, kun je de volgende medicijnen meekrijgen:

  • Atovaquon/Proguanil (Malarone)
    • Slik elke dag 1 tablet.
    • Begin 1 dag vóórdat je naar het malariagebied gaat.
    • Stop pas 1 week nadat je uit het malariagebied bent weggegaan.
    • Mogelijke bijwerkingen: misselijkheid, diarree, buikpijn of hoofdpijn.
  • Mefloquine (Lariam)
    • Slik elke week 1 tablet.
    • Begin 3 weken vóórdat je naar het malariagebied gaat.
    • Stop pas 1 maand nadat je uit het malariagebied bent weggegaan.
    • Mogelijke bijwerkingen: slapeloosheid, onrust, verwardheid en gejaagdheid.
  • Doxycycline
    • Slik elke dag 1 tablet.
    • Begin op de dag dat je in het malariagebied komt.
    • Stop pas 1 maand nadat je uit het malariagebied bent weggegaan.
    • Mogelijke bijwerkingen: droge mond, misselijkheid en huiduitslag.

De reden dat je deze middelen ook nadat je al uit het malariagebied vertrokken bent moet blijven slikken, is omdat de parasiet voor een langere tijd in je bloed kan blijven zitten zonder dat je klachten opmerkt.

In gebieden waar de kans op malaria klein is, hoef je niet elke dag malariamedicijnen te slikken. Wel krijg je voor de zekerheid een noodbehandeling mee. Dit zijn medicijnen die je pas gaat slikken:

  • Als tijdens je reis uit een bloedtest duidelijk wordt dat je malaria hebt.
  • Als je tijdens je reis 2 dagen grieperig bent met daarbij koorts, hoofdpijn, spierpijn, hoesten of misselijkheid en er geen bloedtest gedaan kan worden.

Als je gestart bent met noodmedicijnen, moeten de koorts en het grieperige gevoel binnen 2 dagen weg zijn. Als dit niet zo is, moet je zo snel mogelijk naar het ziekenhuis.

Veelgestelde vragen

Hoe gaat het verder met bescherming tegen malaria?

Zelfs als je de medicijnen altijd goed hebt ingenomen, is er de kans dat je malaria krijgt.

Als je tijdens je reis of binnen 2 maanden na thuiskomt ineens een grieperig gevoel krijgt, ga dan naar een plaatselijke arts of bel je huisarts. Vertel dan altijd dat je in een malariagebied bent geweest.

Als malaria niet op tijd wordt behandeld, kan je onder andere bloedarmoede en geelzucht krijgen. In sommige ernstige gevallen kun je zelfs hersenmalaria of een shock krijgen. Dit kan levensbedreigend zijn.

Kijk voor meer informatie op thuisarts.nl.

Geschreven door Oscar – webredacteur bij Fonkelzorg

Nagekeken door Felicia – huisarts bij Fonkelzorg

We hopen dat je na het lezen van dit artikel wijzer bent geworden over malaria. Ben je op zoek naar een huisarts? Dan kun je je inschrijven bij een van onze Fonkelzorg praktijken. Registratie is snel, gemakkelijk en gratis. Je bent van harte welkom!

Lees ook onze andere artikelen!