Mantelzorg
Bij mantelzorg zorg je vrijwillig voor iemand in je omgeving die (tijdelijk) niet of niet voldoende voor zichzelf kan zorgen. Meestal is dit een familielid, vriend of buurtgenoot. In dit artikel geven we je wat meer inzicht in wat mantelzorg precies inhoudt en behandelen we een aantal veelgestelde vragen.
Wat is mantelzorg?
Mantelzorg is langdurige of soms tijdelijke zorg voor iemand in je omgeving met een ziekte, psychische aandoening of handicap. Dit kan familie zijn, bijvoorbeeld een ouder, partner, kind, broer of zus. Maar ook bijvoorbeeld een vriend of buurtgenoot. Mantelzorgers hebben altijd een persoonlijke band of relatie met degene voor wie ze zorgen. Ongeveer vijf miljoen Nederlanders zijn op dit moment mantelzorger.
Kinderen kunnen ook mantelzorgers zijn, bijvoorbeeld als een gezinslid een chronische ziekte heeft of gehandicapt is. Eén op de vijf kinderen groeit op met een zorgsituatie binnen het gezin.
De taken en verantwoordelijkheden die deze kinderen op zich nemen, kunnen variëren van praktische zorgtaken (helpen bij het aankleden of eten geven) tot emotionele ondersteuning. Deze jonge mantelzorgers kunnen te maken krijgen met extra huishoudelijke taken of de zorg voor andere broers of zussen. Door deze zorg kunnen jonge mantelzorgers te maken krijgen met extra stress, een grotere verantwoordelijkheid voelen dan hun leeftijdsgenoten en soms hun eigen behoeften of wensen opzij zetten voor het familielid dat zorg nodig heeft. Hierdoor kunnen ze het risico lopen op overbelasting of emotionele problemen. Iets om als ouder goed in de gaten te houden dus.
Welke zorg valt onder mantelzorg?
Mantelzorg kan er bij iedereen anders uitzien. Mensen denken vaak bij mantelzorg aan hulp bij het huishouden of ondersteuning bij lichamelijke verzorging. Het kan echter ook om dingen gaan. Afhankelijk van de specifieke situatie kan mantelzorg op verschillende manieren plaatsvinden.
Om te beginnen draait het vaak om alledaagse klusjes, zoals het huishouden bijhouden. Dit betekent boodschappen doen, koken, schoonmaken, opruimen en zelfs voor een huisdier zorgen.
Daarnaast is er een mentaal aspect aan mantelzorg. Het gaat niet alleen om fysieke hulp; vaak is emotionele en geestelijke steun net zo cruciaal. Denk hierbij aan ondersteuning bieden aan iemand met een depressie, paniekstoornis of burn-out.
Tenslotte kan mantelzorg ook intensievere zorgtaken omvatten, met name als je voor iemand met een handicap zorgt. Het kan dan gaan om zaken als wassen, aankleden en het helpen met steunkousen.
Is mantelzorg betaald?
In het geval van mantelzorg is geen sprake van een dienstverband. Je doet het vrijwillig omdat je een sociale relatie hebt met de persoon die zorg nodig heeft. Mantelzorg is daarom meestal onbetaald. Echter, sommige mantelzorgers ontvangen een vergoeding uit het persoonsgebonden budget (PGB). Dit budget is voor mensen die specifieke zorg, hulp of begeleiding nodig hebben, waaronder bij een handicap. Een PGB kan aangevraagd worden bij de gemeente, zorgverzekeraar of zorgkantoor in de regio.
Samenwerking tussen mantelzorgers en zorginstellingen
Wanneer degene voor wie je zorgt de overstap maakt naar een zorginstelling, wordt het merendeel van de zorgtaken overgedragen aan professionele hulpverleners. Maar dat betekent niet dat jouw rol als mantelzorger altijd volledig komt te vervallen. Sterker nog, jouw unieke kennis over de persoonlijke voorkeuren, gewoontes en behoeften van de zorgbehoevende kan van onschatbare waarde zijn voor het zorgteam in de instelling. Jouw mantelzorg kan daarom nog steeds gewenst of noodzakelijk zijn, al verschuift je rol wellicht meer naar die van een brug tussen de zorgbehoevende en de professionals.
Het is belangrijk om goede afspraken te maken met de professionele zorgverleners over jouw betrokkenheid en verwachtingen. Deze afspraken worden vastgelegd in een zorgplan. Hier staat dus ook in welke hulp en ondersteuning jij als mantelzorger nog kan en wil geven. De zorgtaken worden dan verdeeld tussen jou en de professionele zorgverleners. Zo voorkom je misverstanden en zorg je ervoor dat de overgang naar de zorginstelling voor alle betrokkenen zo soepel mogelijk verloopt.
Veelgestelde vragen
Is gebruikelijke hulp mantelzorg?
Nee. Gebruikelijke hulp verwijst naar de dagelijkse zorg die gezinsleden of huisgenoten normaal gesproken voor elkaar verrichten, zoals ouders die voor een ziek kind zorgen. Mantelzorg daarentegen is intensiever en langduriger; het betreft zorg die gegeven wordt aan iemand uit de directe sociale omgeving vanwege een chronische ziekte, handicap of hoge leeftijd. Hierbij is de zorg vaak complexer dan wat we onder ‘gebruikelijke hulp’ verstaan, en wordt verleend vanwege een persoonlijke band met de hulpbehoevende, zoals een relatie als partner, ouder, kind of vriend.
Is mantelzorg hetzelfde als vrijwilligerswerk?
Mantelzorg is altijd vrijwillig, maar officieel valt vrijwilligerswerk niet onder mantelzorg. Bij vrijwilligerswerk help je namelijk iemand in georganiseerd verband, bijvoorbeeld via een stichting of goed doel. Bij mantelzorg help je juist iemand waarmee je een persoonlijke relatie hebt.
Meer informatie vind je op rijksoverheid.nl.
Geschreven door Oscar – webredacteur bij Fonkelzorg
Nagekeken door Felicia – huisarts bij Fonkelzorg
We hopen dat je na het lezen van dit artikel wijzer bent geworden over mantelzorg. Ben je op zoek naar een huisarts? Dan kun je je inschrijven bij een van onze Fonkelzorg praktijken. Registratie is snel, gemakkelijk en gratis. Je bent van harte welkom!
Lees ook onze andere artikelen!
