Te hoog cholesterol

Cholesterol is een vetachtige stof. Iedereen heeft cholesterol nodig. Het is een onmisbare stof voor onder andere het aanmaken van vitamine D, cellen en verschillende hormonen. Je lichaam kan dus niet zonder. Cholesterol wordt aangemaakt in de lever. Daarnaast haal je cholesterol uit voeding. Je kan een te laag of te hoog cholesterol gehalte hebben.

Een te hoog cholesterol gehalte is geen ziekte. Een verhoogd cholesterol geeft zelf geen klachten. Toch kan een langdurig verhoogd cholesterol leiden tot verschillende klachten of risico’s. Zo kan het een hoger risico geven op hart- en vaatziekten. Andere factoren, die samen met een hoog cholesterol, op termijn schadelijk kunnen zijn voor uw gezondheid zijn:

• Een te hoog gewicht
• Een hoge bloeddruk
• Roken
• Hart- en vaatziekten in de familie
• Diabetes

Door gezonder te leven kan je het cholesterol verlagen, daarom kan je het advies krijgen van de arts om hiermee aan de slag te gaan.

Wanneer heb je een te hoog cholesterol?

Met een bloedtest kan je cholesterol gemeten worden. Naast het gehalte van cholesterol, worden er ook vaak andere metingen gedaan, namelijk je LDL, HDL en triglyceriden. Hieronder staan streefwaarden die voor de meeste mensen goed zijn, maar dit kan in jouw situatie anders zijn. Welke waarde voor jou goed is, is namelijk afhankelijk van andere risicofactoren, geslacht en leeftijd.

• Totaal cholesterol:

Streefwaarde lager dan 5. Een cholesterol hoger dan 8 wordt gezien als sterk verhoogd

• LDL

Hiermee wordt het cholesterol aangevoerd in het lichaam. Streefwaarde lager dan 3

• HDL

Hiermee wordt het cholesterol weer terug vervoerd naar de lever. Een hoog HDL wordt gezien als een bescherming voor hart- en bloedvaten. Streefwaarde hoger dan 1,1

• Triglyceriden

Dit zijn de vetten in het bloed. Een hoog triglyceridengehalte geeft risico op meer buikvet, dit is het vet wat in en rondom de organen zit. Streefwaarde lager dan 1,7

Waardoor kan het cholesterol verhoogd zijn?

Normaal maakt je lichaam via je lever precies genoeg cholesterol aan. Door een aantal oorzaken kan dit echter uit balans raken. Een aantal oorzaken hiervoor kunnen zijn:

Ongezonde voeding

Het eten van veel suiker, ongezonde vetten en bewerkte voeding kunnen zorgen voor een stijging van de cholesterol- en vetwaarden en je gewicht.

Overgewicht

Overgewicht verhoogt de kans op een te hoog cholesterolgehalte. Vooral een hoge buikomtrek geeft een risico op een verhoogd cholesterol. Bekijk dus naast je gewicht, ook of je middelomtrek niet te hoog is.

Het streven van de middelomtrek is als volgt:

• Mannen: ideaal < 94 cm, de taille is verhoogd tot de 102 cm en sterk verhoogd boven de 102 cm
• Vrouwen: ideaal < 80 cm, de taille is verhoogd tot 88 cm en sterk verhoogd boven de 88 cm

Roken

Naast dat roken zorgt voor een beschadiging van de vaatwanden, verlaagt roken ook het “goede” HDL en verhoogt het de waarde van de triglyceriden.

Diabetes

Bij diabetes of een risico op diabetes zijn vaak het cholesterol en triglyceriden ontregeld.

Traag werkende schildklier

Bij mensen met een traag werkende schildklier kan de waarde van het “slechte”LDL verhoogd worden.

Risico in de familie

Soms zien we dat mensen, ondanks een gezonde leefstijl, toch een te hoog cholesterol hebben. Dit kan dan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door erfelijke aanleg.

Het kan ook zijn dat je ondanks een gezonde leefstijl toch een hoog cholesterol hebt. Dit kan bijvoorbeeld komen door erfelijke aanleg.

Wat kan je zelf doen om je cholesterol te verbeteren?

Streef naar een gezonder gewicht

Wil je afvallen, dan is het belangrijk om dit op een goede manier aan te pakken. Het kan aantrekkelijk zijn om op een snelle manier veel af te vallen (crashdieet), maar het is belangrijker om je nieuwe gezondere eetgewoontes goed vol te kunnen houden. Het bereiken van 5 – 10% gewichtsverlies per jaar kan al gezondheidswinst opleveren. Dit is ongeveer 1 tot 2 kilo per maand.

Je eetpatroon verbeteren

Voor een verbetering van je cholesterol door middel van gezondere voeding zijn een aantal aandachtspunten:

• Gebruik geen toegevoegde suiker (dus suiker in de koffie en thee) maar ook geen suikerrijke dranken (zoals frisdrank en vruchtensap). Beperk ook andere suikerrijke producten zoals koek, snoep, ijs en gebak.
• Zorg voor voldoende gezonde vetten: eet 1 tot 2 keer per week vette vis, kies voor gezonde vetten zoals olijfolie, beleg je brood met avocado of notenpasta (geen chocoladepasta!) en eet elke dag een handje noten als tussendoortje
• Eet een vezelrijke voeding. Kies niet voor zetmeelrijke producten. Dus eet volkorenbrood of donker roggebrood, maar geen wit brood. Vervang je witte pasta door de volkorenvariant en de witte rijst door zilvervliesrijst. Ook cornflakes en andere ontbijtgranen zijn ongemerkt erg zoet. Voeg liever wat vers fruit en wat gehakte noten aan je yoghurt toe.
• Let op je porties en zorg dat je een paar keer per dag groente toevoegt aan je voedingspatroon: dat kan bij je hoofdmaaltijden maar ook als tussendoortje.

Meer beweging

Meer bewegen zorgt voor een verhoging van je energieverbruik, en kan dus helpen als je graag wilt afvallen. Maar het heeft ook een gunstige invloed op je HDL.

Stoppen met roken

Door te stoppen met roken kan de schade aan de bloedvaten herstellen en het kan je goede HDL helpen te verbeteren.

Wanneer contact opnemen met je huisarts? 

In sommige gevallen is het goed om contact op te nemen met je huisarts:

• Wanneer je wilt overleggen of het een goed idee is om je cholesterol te controleren
• Als het ondanks al je inspanningen om gezonder te eten en bewegen helaas niet lukt om je cholesterol te verbeteren.
• Wanneer je hulp nodig hebt bij het stoppen met roken.

Meer weten?

Op de website van het Voedingscentrum kan je onder andere je BMI berekenen en terecht voor gezondere recepten. Op Thuisarts staan verschillende situaties beschreven die te maken hebben met overgewicht.