Heb ik een SOA?

Een SOA is een seksueel overdraagbare aandoening. Soms merk je zelf helemaal niet dat je een SOA hebt. Hoe kun je er dan toch achterkomen?

Wat is een SOA?

Een SOA is een seksueel overdraagbare aandoening, ook wel een geslachtsziekte genoemd. Het is een ziekte die je kan krijgen door seks, en die je daarom weer verder kan doorgeven aan een ander. Dat gebeurt als je onveilig vrijt, dus zonder condoom. Omdat je van sommige SOA’s niks merkt, is het dus mogelijk om mensen te besmetten zonder dat je het zelf weet.

Een SOA gaat niet vanzelf over. De meeste SOA’s zijn wel goed te behandelen. Dit is ook erg belangrijk, omdat je van sommige SOA’s onvruchtbaar kan worden.

De meest voorkomende SOA’s zijn:

• Chlamydia
• Gonorroe
• Herpes genitalis
• Schaamluis
• Trichomonas
• Genitale wratten

Andere SOA’s die minder vaak voorkomen zijn:

• HIV
• Syfilis (= lues)
• Hepatitis B
• Mycoplasma genitalum

Waardoor krijg je een SOA?

De oorzaak van een SOA is meestal een bacterie of een virus. Deze zitten in vaginavocht, sperma en het voorvocht wat voor het klaarkomen al uit de penis komt. De bacterie of het virus kan ook zitten in je menstruatiebloed en in de slijmvliezen van je mond, vagina, penis en anus.

Hoewel onveilige seks (dus zonder condoom) met iemand die (ongemerkt) een SOA heeft de meest bekende manier is om zelf een SOA te krijgen, is het niet de enige manier. Je kan SOA’s ook krijgen door:

• Contact van jouw bloed met het bloed van een besmet iemand; dit geldt voor Hepatitis B, Hepatitis C en HIV. Enkele voorbeelden:
  • Het zetten van een tatoeage of piercing met besmette spullen.
  • Bij gebruik van een scheermesje van een besmet persoon.
  • Gebruik van naalden en spuiten van een besmet iemand.
• Het gebruik van glazen, kopjes of bestek van iemand die besmet is; je kan hiervan Herpes krijgen.
• Via de kleding / handdoek van iemand die besmet is of door dicht tegen iemand aan te liggen; dit geldt voor genitale wratten en schaamluis.

SOA tijdens zwangerschap of bevalling

Sommige SOA’s kunnen tijdens de zwangerschap of bevalling het kind besmetten. Tijdens de zwangerschap zijn dit Hepatitis B, Syfilis en HIV. Tijdens de bevalling zijn dit Chlamydia, Gonorroe en Herpes.

Wat zijn de symptomen bij een SOA?

Soms is er helemaal niks te merken van een SOA, en soms zijn er juist duidelijke klachten.

Bij mannen én vrouwen:

• Pijn / een branderig gevoel bij het plassen
• Wratten, blaasjes of wondjes bij je anus
• Vocht uit je anus
• Pijn aan je anus
• Opgezette klieren in je liezen
• Koorts
• Gele huid en / of geel oogwit
• Jeuk in je schaamhaar en in je bilspleet

Bij vrouwen:

• Abnormale vaginale afscheiding (meer dan normaal, een andere kleur of geur)
• Wondjes, wratten of blaasjes op je schaamlippen of vagina
• Vaginaal bloedverlies na seks
• Vaginaal bloedverlies in een week dat je niet ongesteld bent
• Pijn in je onderbuik

Bij mannen:

• Wondjes, wratten of blaasjes op je penis of eikel
• Pus of waterig vocht uit je penis
• Pijn aan je balzak
• Je balzak is rood of opgezwollen

Wat moet je doen als je een SOA hebt?

Als je denkt dat je een SOA hebt, laat je dan testen! Dit kan bij de huisarts of de GGD.

Goede redenen om je te laten testen zijn:

• Je hebt klachten die passen bij een SOA (ook al heb je een condoom gebruikt!)
• Je valt onder een risicogroep (zie “Veelgestelde vragen” voor uitleg hierover)
• Je hebt onveilige seks (zonder condoom) gehad
• Je begint een nieuwe relatie

Als je denkt een SOA te hebben, is het belangrijk om dit zo snel mogelijk zeker te weten. Een SOA gaat namelijk niet vanzelf over! Hoe eerder je je laat behandelen, hoe beter. Je kan dan geen anderen meer besmetten en de kans om andere SOA’s er bij te krijgen wordt minder groot.

Als je nog nooit onveilige seks hebt gehad én je hebt ook geen klachten die bij een SOA zouden kunnen passen, dan hoef je je niet te laten testen.

Veelgestelde vragen bij een SOA

Wat moet ik doen als ik denk dat ik een SOA heb?

Als je denkt dat je een SOA hebt, zorg dan dat je je laat testen bij de huisarts of GGD. Zorg ervoor dat je geen seks hebt (en anders in ieder geval veilige seks met condoom!) tot je de uitslag hebt.

Wat moet ik doen als blijkt dat ik een SOA heb?

Als na het testen blijkt dat je positief getest bent voor één of meerdere SOA’s, bespreek dan met je huisarts welke medicijnen je nodig hebt om dit te behandelen. Informeer meteen je sekspartner(s), ook de personen met wie je langer geleden seks had, zodat zij zich ook kunnen laten testen en / of behandelen. Je kunt je sekspartner(s) eventueel ook anoniem waarschuwen via de website partnerwaarschuwing.nl. Hiervoor kun je een code opvragen bij de doktersassistent. Zorg dat je, tot jij en je partner goed behandeld zijn, altijd veilig vrijt.

Hoe lang na behandeling kan ik weer seks hebben zonder iemand te besmetten?

Wacht minimaal 7 dagen vanaf de start van de behandeling voordat je weer seks hebt. Zo weet je zeker dat je niet meer besmettelijk bent. Gebruik natuurlijk altijd een condoom om te voorkomen dat je (weer) een nieuwe SOA krijgt!

Wanneer moet ik de huisarts bellen bij een SOA?

Het is slim om de huisarts te bellen in de volgende gevallen:

• Als je denkt dat je een SOA hebt.
• Als je je wil laten testen op een SOA.
• Als je (anoniem) gewaarschuwd bent dat je sekspartner een SOA heeft.

Als je denkt dat je onveilige seks hebt gehad met iemand die (mogelijk) Hepatitis B of HIV heeft:

• Bel zo snel mogelijk de huisarts of GGD. In de avond of weekend bel je de huisartsenpost of de eerste hulp van het ziekenhuis.
• Als de arts denkt dat je besmet bent met HIV, krijg je daarvoor medicijnen. Als je daarmee op tijd begint, kunnen die medicijnen ervoor zorgen dat je toch niet besmet wordt.

Wat is onveilige seks?

Onveilige seks is seks waarvan je een SOA kan krijgen. Dit is in het geval als er direct contact is tussen de slijmvliezen van jou en je partner. Deze slijmvliezen zitten aan of in je penis, vagina, anus, keel en mond. Onveilige seks is dus seks zonder condoom of beflapje. Dit is bijvoorbeeld bij:

• Vaginale seks (penis in vagina of vagina tegen vagina)
• Anale seks (penis in of tegen anus)
• Pijpen (penis in mond)
• Beffen (mond tegen vagina)
• Het gebruik van een vibrator of dildo nadat iemand anders deze heeft gebruikt
• Het aanraken van je penis of vagina met je vinger en daarna gelijk die van een ander

Wat zijn de risicogroepen?

Bij sommige groepen komen SOA’s meer voor dan bij andere. De risicogroepen voor SOA’s zijn:

• Mensen onder de 25 jaar
• Mannen die seks hebben met mannen
• Mensen die in afgelopen 6 maanden 3 of meer verschillende sekspartners hebben gehad
• Mensen die in de prostitutie werken (sekswerkers)
• Klanten van sekswerkers
• Mensen uit landen en gebieden waar SOA’s meer voorkomen, bijvoorbeeld Afrika, Zuid-Amerika, de Caribische eilanden, Azië en Oost-Europa
• Mensen met ouders die uit gebieden komen waar SOA’s meer voorkomen
• Mensen die al eerder een SOA hebben gehad

Als je tot één van deze groepen behoort, betekent dit niet dat je per se besmet kan worden. De kans op besmetting is echter wel groter. Het is dus nóg belangrijker om voorbehoedmiddelen (condooms) te gebruiken!

Meer informatie over SOA’s vind je op Thuisarts.nl.