Ik laat een uitstrijkje maken

Alle vrouwen van 30 tot en met 60 jaar krijgen een uitnodiging voor het maken van een uitstrijkje. In dit artikel lees je waarom een uitstrijkje maken belangrijk is en wat er dan precies gebeurt.

Wat is een uitstrijkje?

Bij een uitstrijkje wordt er een klein beetje slijmvlies (huid met een laagje slijm) uit de vagina weggehaald, zodat het onderzocht kan worden op kwaadaardige cellen.

Waarom moet ik een uitstrijkje laten maken?

Elk jaar krijgen ongeveer 800 vrouwen in Nederland baarmoederhalskanker. Jaarlijks overlijden 200 vrouwen aan deze ziekte. Alle vrouwen van 30 tot en met 60 jaar krijgen daarom een uitnodiging voor het maken van een uitstrijkje bij de huisarts. Met dit uitstrijkje kan onderzocht worden of je een grotere kans hebt om baarmoederhalskanker te krijgen. Dit onderzoek wordt ook wel het “Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker” genoemd.

Wanneer heb je een verhoogde kans op baarmoederhalskanker?

Er wordt onderzocht of er humaan papillomavirus (HPV) in het slijm zit. Als je dit virus bij je draagt, is de kans op het krijgen van baarmoederhalskanker in de toekomst groter.

  • Als je HPV hebt, kijkt de laborant of er in je uitstrijkje cellen zitten die er anders uitzien dan normale cellen in je baarmoederhals. Als dat het geval is, is een extra uitstrijkje na 6-12 maanden of een consult bij de gynaecoloog nodig.
  • Als je geen HPV hebt, is de kans op het ontwikkelen van baarmoederhalskanker erg klein. Je uitstrijkje wordt daarom niet verder onderzocht. Je krijgt na 5 tot 10 jaar opnieuw een uitnodiging voor een controle.

Wat is HPV?

HPV staat voor humaan papillomavirus, waar wel 100 verschillende soorten van bestaan. Hiervan kunnen er ongeveer 12 baarmoederhalskanker geven. Het uitstrijkje wordt getest op deze 12 soorten.

  • HPV komt veel voor: bijna iedereen heeft wel eens HPV gehad.
  • Je merkt er niks van als je HPV hebt.
  • Je kunt het virus krijgen door seks. HPV is erg besmettelijk, want je kunt het zelfs krijgen als je met condooms vrijt.

HPV kan in de cellen van je baarmoederhals gaan zitten en ze anders maken dan normale cellen. Dat zijn niet per se kankercellen. Vaak ruimt je lichaam het virus of aangetaste cellen binnen twee jaar zelf op. Soms doet je lichaam dit echter niet. Dan kan heel langzaam baarmoederhalskanker ontstaan. Dit gebeurt meestal pas ongeveer 10 tot 15 jaar nadat je besmet raakte met HPV. Van iedere 100 vrouwen met HPV krijgt uiteindelijk minder dan één procent baarmoederhalskanker.

Wanneer krijg je een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek?

Alle vrouwen van 30 tot en met 60 jaar krijgen een uitnodiging voor het maken van een uitstrijkje voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker: de eerste uitnodiging krijg je in het jaar waarin je 30 wordt, daarna weer als je 35 wordt en ook nog een keer als je 40 wordt. Als je op je 40ste geen HPV hebt, is de kans heel klein dat je binnen 10 jaar alsnog onrustige cellen of baarmoederhalskanker krijgt. Daarom krijg je vanaf die tijd pas 10 jaar later (dus als je 50 wordt) weer een nieuwe uitnodiging.

Na het ontvangen van deze uitnodiging, maak je zelf een afspraak voor het uitstrijkje bij de doktersassistent. Het is belangrijk dat het uitstrijkje gebeurt op een dag waarop je niet ongesteld bent.

Liever zelf thuis een uitstrijkje maken?

Als je het vervelend vindt om een uitstrijkje te laten maken (bijvoorbeeld omdat je vervelende seksuele ervaringen hebt, omdat je nog maagd bent, of om een andere reden), kun je een zelfafnameset aanvragen. Hiermee kun je thuis zelf een test doen, waardoor je toch te weten kan komen of je HPV hebt of niet.

Wat gebeurt er bij het maken van een uitstrijkje?

Bij het bevolkingsonderzoek gebeurt het volgende:

  • Je krijgt een uitnodiging thuisgestuurd voor het maken van een uitstrijkje.
  • Je maakt hiervoor een afspraak bij de doktersassistent.
  • De doktersassistent stelt je eerst een aantal vragen, bijvoorbeeld over je menstruatie en over anticonceptie.
  • Je trekt je onderkleding uit en gaat op de onderzoeksbank liggen met je benen gespreid uit elkaar.
  • De doktersassistente brengt een eendenbek (spreider) in je vagina in om je ingang van je baarmoeder goed te kunnen zien.
  • Met een soort borsteltje wordt een klein beetje slijmvlies van je baarmoederhals afgenomen. Dit voelt mogelijk wat ongemakkelijk, maar doet meestal geen pijn.
  • Hierna is de behandeling klaar. Meestal duurt de afspraak ongeveer 10 minuten.
  • Het uitstrijkje wordt opgestuurd naar een laboratorium. Daar wordt onderzocht of er humaan papillomavirus (HPV) in het slijm zit.
  • Binnen 4 weken krijg je een brief thuis waar de uitslag van het uitstrijkje op staat. Je huisarts krijgt de uitslag ook.

Veelgestelde vragen over het uitstrijkje

Wanneer moet ik naar de dokter?

Soms kan je klachten hebben die met je baarmoeder te maken kunnen hebben, zoals veranderde vaginale afscheiding, bloedverlies na de seks of onregelmatige menstruaties. Wacht dan niet tot je een uitnodiging krijgt voor het bevolkingsonderzoek, maar maak meteen een afspraak bij je huisarts. Het is belangrijk dat je dit ook doet als het vorige uitstrijkje nog maar kort geleden is of als je vaccinaties tegen HPV hebt gehad.

Wat kost het uitstrijkje?

Als je een uitnodiging thuisgestuurd hebt gekregen voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker, is het uitstrijkje voor jou gratis. Ook de zelfafnametest is gratis.

Als er ongewone cellen zijn gevonden en het uitstrijkje moet eerder dan na 5 tot 10 jaar worden herhaald, hoef je hiervoor ook niet te betalen. Als je moet worden doorgestuurd naar de gynaecoloog, vergoedt je zorgverzekeraar dit (je betaalt wel eerst je eigen risico).

Kan ik een uitstrijkje laten maken als ik zwanger of net bevallen ben?

Als je zwanger bent of net bevallen, kan je beter niet meedoen aan het bevolkingsonderzoek. Het kan namelijk soms leiden tot bloedverlies. Als je tijdens je zwangerschap of kort na je bevalling vaginale klachten hebt, neem dan contact op met je huisarts. Als het nodig is, kan dan alsnog een uitstrijkje gemaakt worden. Dat is niet schadelijk. Vanaf 6 weken na de bevalling kan je weer een uitstrijkje laten maken voor het bevolkingsonderzoek.

Help! Ik ben de uitnodigingsbrief kwijt. Wat nu?

Ben je de uitnodigingsbrief kwijt of is deze beschadigd? Op de website van het bevolkingsonderzoek kan je opnieuw een uitnodigingsbrief aanvragen. Neem deze altijd mee naar de afspraak!

Ik vind het spannend! Moet ik echt een afspraak maken?

Alle vrouwen tussen de 30 en 60 jaar oud krijgen automatisch iedere 5 jaar een uitnodiging voor het maken van een uitstrijkje bij de huisarts. Het is verstandig dit onderzoek ook echt te laten doen, omdat je anders een groter risico loopt om baarmoederhalskanker te krijgen. Als je het erg vervelend of spannend vindt om een uitstrijkje te laten maken, kun je ook een zelfafnameset aanvragen om thuis een test te doen. In de uitnodigingsbrief staat hoe je deze set aanvraagt.

Meer informatie over het uitstrijkje vind je op rivm.nl en thuisarts.nl.

Geschreven door Oscar – webredacteur bij Fonkelzorg

Nagekeken door Felicia – huisarts bij Fonkelzorg

We hopen dat je na het lezen van dit artikel wijzer bent geworden over het uitstrijkje. Ben je op zoek naar een huisarts? Dan kun je je inschrijven bij een van onze Fonkelzorg praktijken. Registratie is snel, gemakkelijk en gratis. Je bent van harte welkom!

Lees ook onze andere artikelen!